Het Cynefin framework: een krachtig hulpmiddel voor Agile projectmanagement
Een model dat vaak wordt gebruikt om uit te leggen welke (project)aanpak geschikt is voor welke situatie is het Cynefin (spreek uit: kuh-nev-in) Framework. Het model is ontworpen om te helpen begrijpen en bepalen welk niveau van complexiteit er bestaat in een bepaalde situatie of omgeving. Het helpt de manier te begrijpen hoe het beste op omstandigheden te reageren.
In een projectcontext kan het worden gebruikt om inzicht te krijgen in de mate van complexiteit van een project. Hoe te reageren op het niveau van complexiteit. Welke aanpak past het beste bij de projectsituatie?
Achtergrond
Cynefin werd in 1999 gecreëerd door Dave Snowden toen hij voor IBM Global Services werkte. Het wordt beschreven als “sense-making device”. Cynefin is een Welsh woord voor leefgebied. Een van Snowdens redenen om deze ongebruikelijke naam voor zijn raamwerk te kiezen, was simpelweg dat: “Een naam die een verhaal vereist om de betekenis ervan uit te leggen, vermijdt verwarring of associatie met bestaande concepten.”
Wat is het Cynefin framework?
Het Cynefin framework is een conceptueel raamwerk dat je helpt bij de besluitvorming, door 5 domeinen te benoemen die de relatie tussen oorzaak en gevolg beschrijven. Deze 5 domeinen zijn: eenvoudig, gecompliceerd, complex, chaotisch en wanorde. Wij gebruiken hieronder de Engelse termen.
- Clear
Het model onderzoekt de voorspelbaarheid van een effect gegeven een bepaalde oorzaak (Als we X doen, wat is dan het effect Y?) Als we bijvoorbeeld alle benodigde ingrediënten mengen en in een bakvorm doen, die we 25 minuten bakken op 180 graden, dan krijg je zeker een vers gebakken brood. Cynefin kwalificeert deze situatie als Clear (Eenvoudig).
- Complicated
In een situatie waarin enige analyse nodig is voordat een plan kan worden gemaakt, wordt de situatie Gecompliceerd genoemd. Meestal zijn er een of meer materiedeskundigen nodig om de situatie te onderzoeken en te beoordelen voordat een plan van aanpak kan worden gemaakt. Bij het opstellen van dat plan wordt gebruik gemaakt van protocollen, richtlijnen en ervaring. Als een aannemer bijvoorbeeld een keuken plaatst, weet hij hoe hij een muur moet betegelen, of een oven of kast moet plaatsen. Nadat hij de ruimte heeft geïnventariseerd en opgemeten, kan hij een vrij nauwkeurig plan maken.
- Complex
Er zijn echter complexe situaties waarin we niet kunnen vertrouwen op ervaringen uit het verleden, simpelweg omdat we nog nooit eerder in een vergelijkbare situatie zijn geweest. Onderzoek en het zetten van de eerste stappen zijn de enige manier om inzicht te krijgen in de situatie en te weten te komen hoe tot een passende oplossing te komen. De eerste Nederlandse bank die de elektronisch bankieren-app maakte, begon met een prototype waarmee je alleen je saldo kon opvragen. Zo leerden ze meer over de benodigde techniek en een goed werkende gebruikersinterface, alvorens de volgende stap te zetten.
- Chaotic
Ten slotte zijn er nog steeds situaties waarin er geen duidelijk verband is tussen oorzaak en gevolg. Als je in deze situaties een stap zet, is het ook achteraf erg lastig om te bepalen of het effect dat optreedt het gevolg is van de stappen die je hebt gezet. Of dat de uitkomst werd beïnvloed door andere factoren. Vooral aan het begin van de Covid-19-epidemie was dat het geval. Deze situatie wordt Chaotisch genoemd.
- Als we deze vier situaties samenvatten, ontstaat het Cynefin-model. Het midden van het model heet Wanorde (Disorder): het is nog onbekend hoe de situatie moet worden gekwalificeerd.
De gele pijlen in het model geven aan hoe je van de ene situatie naar de andere komt. Als bijvoorbeeld na het doorlopen van een aantal stappen inzicht wordt verkregen in een Complexe situatie, kan er een voorspelbare situatie ontstaan die als Complicated wordt gekwalificeerd.
Cynefin model als hulpmiddel voor projectaanpak
Er is een verschil tussen de linker- en rechterhelft van het model. Aan de rechterkant van het model is de situatie vooraf voorspelbaar, mėt of zonder analyse of onderzoek vooraf. Aan de linkerkant is alleen door een stap te zetten achteraf duidelijk wat de impact van die stap is.
Het Cynefin model helpt bij het maken van die keuze voor een projectaanpak. Is er, met of zonder nadere analyse, duidelijk wat er precies moet worden opgeleverd en hoe dat moet gebeuren? Dan zul je vaak kiezen voor een lineaire sequentiële aanpak.
Of kun je beter eerst een stap te zetten, daarvan leren en van daaruit de volgende stap bepalen? Dan kies je een meer iteratieve/incrementele projectaanpak.
Cynefin binnen opleiding Projectmanagement bij Bedrijfskunde Opleiding Utrecht
Meer weten over dit model en hoe je het toepast in jouw praktijk? Het Cynefin model komt aan bod bij de lessen over AgilePM tijdens de module Projectmanagement – PRINCE2 en Agile, onderdeel van de post-hbo-opleiding Projectmanagement.
-Kitty Clerc, docent AgilePM
Wil je deelnemen of meer weten over de opleiding? Vraag een persoonlijk adviesgesprek aan en ontdek of de opleiding bij je past en aansluit bij je leerbehoefte.
