In de dynamische wereld van projectmanagement is het realiseren van duurzame verandering veel meer dan louter het afwerken van taken op tijd en binnen budget. Organisaties worstelen vaak met weerstand en een gebrek aan draagvlak, factoren die de implementatie van projectresultaten ernstig kunnen belemmeren. Hoe zorg je er dan voor dat veranderingen blijvend geïntegreerd worden en dat medewerkers niet alleen meewerken, maar ook enthousiast zijn over de nieuwe koers?
Gedrag en context als sleutels tot succesvol projectmanagement
Tijdens de aankomende kennissessie voor IPMA op 18 maart 2025 in Nieuwegein, die ik – Gert Jan Schop – namens Bedrijfskunde Opleiding Utrecht verzorg, duiken we dieper in deze vraagstukken en ontdek je hoe wetenschappelijke inzichten op het gebied van gedrag en context je kunnen helpen om weerstand te overwinnen en draagvlak te creëren.
Het menselijke aspect in projecten
Projecten worden vaak gezien als de technische uitvoering van plannen en strategieën. Toch zijn het de mensen binnen de organisatie die uiteindelijk bepalen of een project slaagt of faalt. Verandering betekent namelijk meer dan een herstructurering of implementatie van nieuwe systemen. Het vergt een psychologische transitie: een verschuiving in gedrag en mindset.
Onderzoek wijst uit dat gedragsverandering tijd en herhaling vergt; onderzoek naar gedragsverandering laat zien dat er enorme verschillen bestaan tussen mensen als het gaat om het automatiseren van nieuwe gedragingen. Waar de één na enkele weken al nieuw gedrag vertoont, heeft de ander maanden of zelfs langer nodig. Factoren zoals persoonlijkheid, motivatie, eerdere ervaringen en de mate van ondersteuning spelen hierin een grote rol. Dit onderstreept dat het succes van een project sterk afhankelijk is van het vermogen om medewerkers op maat te begeleiden tijdens deze veranderingsprocessen.
Wetenschappelijke inzichten als kompas
De kennissessie belicht diverse wetenschappelijke modellen en inzichten die als kompas kunnen dienen voor projectmanagers. Een belangrijk inzicht dat tijdens de kennissessie aan bod komt, is hoe wetenschappelijke modellen ons kunnen helpen bij het begrijpen en sturen van gedrag in verandertrajecten. Eén van de meest invloedrijke theorieën op dit vlak is die van Icek Ajzen over gedragsintenties en voornemens. Volgens Ajzen speelt de verwachting dat bepaald gedrag positieve uitkomsten oplevert een cruciale rol bij de vraag of medewerkers dit gedrag ook daadwerkelijk gaan vertonen. Als medewerkers ervaren dat een nieuwe werkwijze bijdraagt aan hun persoonlijke groei, efficiënter werken of betere samenwerking, dan zijn ze veel eerder bereid die verandering te omarmen.
Ook het SCARF-model van David Rock biedt waardevolle inzichten. Dit model beschrijft vijf psychologische basisbehoeften die sterk bepalen hoe mensen reageren op verandering: status, zekerheid, autonomie, verbondenheid en eerlijkheid. Wanneer een projectteam erin slaagt om deze behoeften te respecteren en in balans te brengen, verklein je de kans op instinctieve weerstand (de ‘away-respons’) en vergroot je juist de kans op betrokkenheid en eigenaarschap (de ‘toward-respons’).
En de Dual Process Theory van Kahneman biedt een belangrijk inzicht in hoe ons brein werkt tijdens verandering. We maken continu keuzes met behulp van twee systemen: het snelle, intuïtieve systeem en het langzamere, meer analytische systeem. Succesvolle verandermanagers spelen in op beide systemen, door zowel in te zetten op directe emoties als op de meer rationele onderbouwing van de verandering.
De uitdagingen van weerstand en draagvlak
Weerstand tegen verandering komt voort uit verschillende bronnen. Medewerkers voelen zich vaak bedreigd door het onbekende en ervaren onzekerheid over de gevolgen van nieuwe werkwijzen. In veel gevallen speelt ook de context een grote rol: als de omgeving niet meegroeit met de verandering, zal het oude gedrag vaak terugkeren. Het is daarom van belang om niet alleen te focussen op de inhoudelijke aspecten van het project, maar ook op de omgeving waarin de verandering plaatsvindt. Door signalen uit de context te herkennen – zoals cultuur, interne dynamiek en zelfs de fysieke werkomgeving – kunnen projectmanagers doelgerichte interventies inzetten die zowel het gedrag als de context in lijn brengen met de gewenste transformatie.
Laat je inspireren tijdens een kennissessie bij IPMA
Tijdens de kennissessie voor IPMA krijg je de kans om deze concepten in de praktijk te verkennen. Samen met andere professionals gaan we in dialoog over concrete cases, waarin de uitdagingen van weerstand en draagvlak centraal staan. Je leert hoe je de wetenschap kunt vertalen naar praktische strategieën en tools die je direct in jouw projecten kunt toepassen. Of je nu een doorgewinterde projectmanager bent of net begint in het vak, deze sessie biedt waardevolle inzichten die je helpen om veranderingen effectiever en duurzamer te implementeren.
Het wordt een interactieve bijeenkomst waarin je niet alleen theoretische kennis opdoet, maar ook de ruimte krijgt om eigen ervaringen te delen en te leren van anderen. Laat deze unieke kans niet aan je voorbijgaan om jouw vaardigheden te versterken en een frisse blik te krijgen op de complexe dynamiek van gedrag en context in verandertrajecten.
Wil je weten hoe je met wetenschappelijke inzichten weerstand kunt ombuigen en draagvlak kunt creëren voor jouw projecten? Meld je dan aan voor de kennissessie en ontdek hoe je het potentieel van je team optimaal kunt benutten. Samen creëren we de basis voor succes, innovatie en een toekomstbestendige organisatie.
Op de website van IPMA kun je je aanmelden voor de kennissessie “Gedrag en context is ‘key’ bij verandering!”
Verandermanagement en Organisatiekunde
Ben je na de kennissessie nieuwsgierig hoe je deze inzichten nóg dieper kunt toepassen in jouw rol als project- of verandermanager? In onze module Verandermanagement & Organisatiekunde, onderdeel van de opleiding Projectmanagement, duiken we hier uitgebreid in. Van de psychologie achter weerstand tot de kunst van het bouwen aan een veranderkrachtige organisatie – je krijgt alle tools om veranderingen echt van de grond te krijgen. Zo word je niet alleen een betere projectmanager, maar ook een sterke veranderaar.
-Gert Jan Schop, directeur en docent
