Organisaties hebben vaak te maken met complexe vraagstukken die diep in hun structuur geworteld zijn. Toch is er een tendens om deze problemen geïsoleerd aan te pakken, waarbij de focus ligt op de symptomen in plaats van de onderliggende oorzaken. Dit leidt ertoe dat problemen zich in verschillende gedaanten blijven voordoen. Om dit te doorbreken, is een holistische benadering essentieel. Maar wat houdt dat precies in en waarom is het zo effectief?
Een holistisch perspectief op organisatieproblemen
Een holistische benadering ziet de organisatie als een samenhangend geheel, waarin alle onderdelen met elkaar verbonden zijn. Dit betekent dat veranderingen in één onderdeel van de organisatie effect kunnen hebben op andere onderdelen. Denk bijvoorbeeld aan de impact van een strategische wijziging op de operationele processen of hoe veranderingen in de bedrijfscultuur de samenwerking tussen afdelingen kunnen beïnvloeden. Door deze onderlinge verbondenheid te erkennen, ontstaat er een vollediger beeld van het probleem, wat leidt tot effectievere oplossingen.
De kracht van vier perspectieven
Het analyseren van een bedrijfskundig probleem kan vanuit vier perspectieven: horizontaal, verticaal, historisch en in relatie tot de interne en externe context. Elk van deze perspectieven biedt unieke inzichten die helpen om de complexiteit van een probleem beter te doorgronden.
- Horizontaal perspectief: hierbij kijk je naar hoe verschillende elementen binnen de organisatie, zoals strategie, structuur en systemen elkaar beïnvloeden. Dit perspectief benadrukt dat een verandering in bijvoorbeeld de strategie vaak doorwerkt naar andere elementen, zoals de stijl van leiderschap of de vaardigheden van medewerkers. Het 7S-model kan hierbij helpen om deze verbanden in kaart te brengen.
- Verticaal perspectief: dit perspectief focust op de verschillende niveaus binnen de organisatie: strategisch, tactisch en operationeel. Een probleem kan zich op één niveau manifesteren, maar vaak zijn er gevolgen voor andere niveaus. Een strategische beslissing, zoals het verleggen van de focus naar kostenleiderschap, kan grote invloed hebben op de operationele uitvoering en de dagelijkse processen.
- Historisch perspectief: dit perspectief onderzoekt de ontwikkeling van een probleem over tijd: verleden, heden en toekomst. Het verleden helpt om de oorzaken van het probleem te identificeren, zoals eerdere beslissingen of structurele veranderingen. Het heden toont hoe het probleem zich nu manifesteert, terwijl de toekomst inzichten biedt in hoe een probleem structureel kan worden opgelost.
- Interne en externe context: elk probleem moet worden begrepen in de context van zowel de interne organisatie als de externe omgeving. Interne factoren, zoals cultuur en leiderschap, spelen een rol, maar ook externe factoren, zoals marktdynamiek en economische trends. Een retailbedrijf kan bijvoorbeeld verouderde processen intern hebben, terwijl extern de opkomst van online shopping een steeds grotere impact heeft.
Waarom een holistische aanpak werkt
Door problemen niet geïsoleerd te benaderen maar juist vanuit deze vier perspectieven, ontstaat er een completer beeld van de oorzaken en gevolgen. Dit voorkomt dat er enkel wordt gewerkt aan symptomen, zoals het verhogen van productiviteit zonder rekening te houden met de impact van de bedrijfscultuur. Het biedt de mogelijkheid om strategische keuzes te maken die aansluiten bij zowel de interne dynamiek van de organisatie als de eisen van de externe omgeving.
Een holistische aanpak versterkt het adaptieve vermogen van de organisatie. Dit betekent dat de organisatie beter kan reageren op veranderingen in de markt en interne uitdagingen. Het stelt professionals in staat om verder te kijken dan de oppervlakte, waardoor ze niet alleen tijdelijke oplossingen formuleren, maar bijdragen aan duurzame verbeteringen die de organisatie op lange termijn sterker maken.
Post-hbo Bedrijfskunde Opleiding Utrecht
Leren hoe je als bedrijfskundige een probleem in een breder perspectief kunt analyseren, doe je bij de post-hbo-opleiding Bedrijfskunde, Bedrijfskunde in de Zorg of Technische Bedrijfskunde. Ook bij de post-hbo-opleiding Projectmanagement ontwikkel je deze holistische manier van kijken, denken en doen.
Interesse of deelnemen? In een persoonlijk adviesgesprek denken we graag met je mee over de mogelijkheden.
-Gert Jan Schop, directeur en docent
