Terror barrier
Door een uitnodiging voor een workshop van een relatie werd ik getriggerd door het woord ‘terror barrier’. Voldoende om verder op onderzoek uit te gaan. Vooraf alvast een excuus: het is best een lang artikel geworden. Het is interessante materie, maar het heeft voldoende woorden nodig om het ook te begrijpen. In mijn optiek is het inzicht van wezenlijk belang wanneer je echt iets anders wilt met je leven of met de organisatie waar je verantwoordelijk voor bent. Het begint met het begrijpen van bepaalde mechanismen, daarna komt de uitdaging hoe je het ook daadwerkelijk toepast.
Fixed & growth mindset
In mijn onderzoek ontdekte ik al snel een directe link met een van mijn favoriete modellen: de fixed & growth mindset.
De fixed & growth mindset gaat vooral over leren en ontwikkelen en het model moet duidelijk maken dat we in de stresszone prikkels krijgen waardoor we neigen ons direct weer veilig terug te trekken in onze comfortzone. Wil je leren en groeien, dan moet je door de stresszone heen. Dat geeft een oncomfortabel gevoel. Eigenlijk moet je dan juist blij zijn, want dat betekent dat je aan het leren bent.
Veranderen
Uitgaande van de stelling dat leren leidt tot veranderingen en dat je om te veranderen moet leren, kunnen we dit model ook toepassen op veranderingen die mensen in organisaties moeten ondergaan. Wanneer we een verandering inzetten, trekken we mensen als het ware uit hun comfortzone de stresszone in. Blijven mensen bij een verandering te lang in de stresszone zitten, dan ontstaat de beweging terug de comfortzone in. We zeggen dat ‘Zie je wel, ze vallen weer terug in oud gedrag’. We kunnen boos worden op of teleurgesteld raken in deze mensen, maar het is een volkomen natuurlijke reactie.
Bij veranderen komt het er dus op aan om juist in de stresszone dicht bij de mensen te blijven en ze te helpen om in de leer- en groeizone terecht te komen. Overigens kan je hier mooie parallellen trekken met het model situationeel leidinggeven, maar dat gaat voor nu te ver. Hierover later meer in een volgend artikel.
Terror barrier
De terror barrier is met name door Bob Proctor gepopulariseerd. De terror barrier verwijst naar het psychologische punt waarop een persoon geconfronteerd wordt met intense angst, twijfel en onzekerheid bij het streven om bij een nieuw doel of uitdaging. De terror barrier blokkeert om vanuit de comfortzone in een next level van je leven of carrière te komen (vergelijkbaar met de stresszone).
Bob Proctor noemt dat next level een C-type doel. Bij een A-type doel weet je hoe je het moet bereiken, bij een B-type doel denk je te weten hoe je het moet bereiken. Een A-type doel is dus eenvoudiger te bereiken dan een B-type doel, in dat laatste zit nog een kleine onzekerheid. Bij een C-type doel weet je dat je het graag wilt bereiken, maar je hebt nog geen idee hoe.
Kenmerken van een C-doel:
- Je forceert jezelf om te groeien en verder te gaan dan waar je ooit bent geweest;
- Het is zo groot dat het je tegelijkertijd bang en enthousiast maakt;
- Je hebt absoluut geen idee HOE je het moet bereiken, je weet alleen dat je het zal doen.
Voor de meeste mensen is het probleem dat wanneer ze niet direct een glimp van het HOE zien op het moment dat ze een stap zetten en handelen naar hun doel, ze geconfronteerd worden met zorgen, twijfels, angst en bezorgdheid.
Je hebt dan twee keuzes:
- Terug naar je comfortzone (fall back) of
- Doorgaan door de angst en blijven streven naar je doel (fall forward).
De meeste mensen kiezen voor de eerste optie omdat ze bang zijn voor wat ze zullen verliezen (verliesaversie).
Uit je comfortzone
Wat gebeurt er wanneer je buiten je comfortzone stapt?
Er zijn twee delen van ons brein: het bewuste of denkende brein en het onderbewuste of emotionele brein.
- Het bewuste brein kan ideeën accepteren, afwijzen en genereren. Dit is het deel van het brein dat je in staat stelt om een idee te genereren en vervolgens een C-type doel te accepteren of af te wijzen.
- Het onbewust brein is evolutionair geprogrammeerd om veiligheid en comfort te zoeken. Stap je uit je comfortzone dan zal je onbewuste zoeken naar datgene wat we al kennen.
Zodra je met je bewuste brein een C-doel kiest, zal je onbewuste brein meteen proberen uit te zoeken HOE we het gaan doen. We zijn te terughoudend om te blijven leren of te blijven bewegen zodat we het kunnen uitzoeken. Het resultaat is dat we ons beperken tot wat we al weten en doelen stellen waarvan we weten dat we ze kunnen bereiken (een A- of B-doel). Zie hier de terror barrier.
Hoe doorbreek je de terror barrier?
Bob Proctor introduceert het X- en Y-idee. Heel simpel: X-ideeën zijn bekende ideeën, bekende plaatjes over wie je bent, je eigen overtuigingen over jezelf en je omgeving. Y-ideeën zijn gelinkt aan C-doelen, groots en meeslepend, inspirerend en beangstigend tegelijk.
Daarnaast gaat hij ervan uit dat je onbewuste brein alles accepteert wat het krijgt aangeboden en geen onderscheid kan maken tussen wat waar en onwaar is.
Wil je door je terror barrier heen, dan heb je vier psychologische stadia te doorlopen:
Fase 1 – Gebondenheid
X-ideeën leiden tot X-resultaten. In deze fase krijg je X-type resultaten, de status quo resultaten die je niet langer wilt. De resultaten worden veroorzaakt door de X-type conditionering in het onderbewuste brein.
Deze fase wordt ‘gebondenheid’ genoemd omdat, omdat je Y-ideeën kunt genereren, maar je blijft X-type gedachten creëren van je onbewuste brein.
Fase 2 – Reden
Op een bewust niveau creëer je nu een C-type doel, een nieuw idee dat je wilt, geïllustreerd door de Y.
Je blijft echter X-type resultaten krijgen—resultaten die je daar houden waar je bent—omdat je het Y-idee niet internaliseert door erop te handelen.
Met andere woorden, je denkt alleen op bewust niveau aan het Y-idee zonder er emotioneel bij betrokken te raken en het te planten in je onderbewuste brein.
Fase 3 – Conflict
Voordat we deze fase bespreken, is het belangrijk om te begrijpen dat de ideeën waar je emotioneel bij betrokken bent, de vibratie bepalen waarin je je bevindt. Vibratie op bewust niveau wordt aangeduid als gevoel.
De resultaten die je nu krijgt, komen voort uit het doen van dingen die je weet hoe te doen. Je voelt je comfortabel in de vibratie waarin je je bevindt omdat je hier elke dag mee hebt geleefd, misschien wel je hele leven.
Conflictfase
In de conflictfase denk je er niet alleen aan; je handelt naar en raakt emotioneel betrokken bij het Y-idee.
Op het moment dat het Y-idee wordt ingedrukt in de X-type conditionering, raakt het elektrische systeem in je lichaam van slag en je bevindt je in een XY-vibratie. Op dit punt slaan zorgen, angst en bezorgdheid toe op een fysiek niveau. Alle drie slaan zo snel en met zo’n impact toe dat je brein in een verwarde toestand raakt omdat het nieuwe Y-idee je vooruit duwt en het X-idee je terugtrekt.
Het conflict is ondraaglijk. Je bent te bang om vooruit te gaan, je wilt niet terug en je kunt niet blijven waar je bent (liminale fase).
Je kunt snel terugkaatsen van de terror barrier naar gebondenheid en jezelf dan rationaliseren waarom dat een goede plek is om te zijn. Het is comfortabel, je bent er vertrouwd mee, het is goed genoeg.
Echter, vooruitgaan is de enige manier waarop je leven zal verbeteren. Helaas zorgt een gebrek aan begrip van wat er precies binnenin gebeurt ervoor dat je terugvalt naar vertrouwd terrein.
Fase 4 -Vrijheid
Begrip stelt je in staat om vooruit te stappen in groei en vrijheid. De twijfel, angst en bezorgdheid zijn niet verdwenen; echter, door kennis of studie weet je dat als je volhoudt, het zal verdwijnen.
Door je voortdurend bezig te houden met het Y-idee (het C-type doel) en ernaar te handelen—ondanks de angst—verandert de conditionering over een relatief korte periode en leef je in een nieuwe realiteit.
Sloopkogel
Hoe word je een sloopkogel van je eigen terror barrier?
Drie tips:
- Doe het bang
Blijf gewoon doorgaan, hoe graag je voeten ook willen blijven staan.
- Verwacht de vijand
Onthoud: de terror barrier steekt zijn lelijke kop op elke keer dat je probeert een grote stap in het leven te zetten naar een gebied waar je nog nooit eerder bent geweest. Het is net zo natuurlijk als dag en nacht.
- Houd je ogen op de prijs gericht
Eleanor Roosevelt zei: ‘Je krijgt kracht, moed en vertrouwen door elke ervaring waarin je echt stopt om angst in de ogen te kijken. Je moet het doen waarvan je denkt dat je het niet kunt doen.’ Dat is wijze raad. Je weet misschien niet precies wat er aan de andere kant van je terror barrier ligt, maar er is geen twijfel dat je, eenmaal daar, een stap dichter bij je doel zult zijn.
De psychologie van het veranderen
Wat mij persoonlijk boeit is het effect van het brein, het bewuste en onbewuste, bij veranderingen. Veranderingen op persoonlijk vlak, maar ook veranderingen in organisaties. Teveel veranderingen zijn louter instrumenteel van aard en leiden regelmatig tot falen. Deze kennis helpt ons om beter te begrijpen waar sleutels tot succes zitten.
Het doet mij ook nadenken over uitdagingen die je als manager of ondernemer hebt op Y-niveau met C-doelen, maar die blijven steken op X-niveau. Een A- of B-doel wordt wel gehaald, maar is dit nu echt wat we nastreven? Food for thought!
-Gert Jan Schop, directeur en docent Verandermanagement & Organisatiekunde
De module Verandermanagement & Organisatiekunde is een vast onderdeel van al onze post-hbo-opleidingen. Wil jij ook aan de slag met het boeiende vakgebied van veranderen? Vraag dan nu een persoonlijk adviesgesprek aan. In dat gesprek kijken we of de opleiding bij je past en kun je al je vragen stellen.
