Nieuw leiderschap begint bij jezelf
Volgens mij wordt het tijd om vaker en kritischer te reflecteren op leiderschap, waarbij het nieuwe kabinet voorop zou moeten gaan. De vraag die ze zich mogen stellen: “Welk nieuw leiderschap moet ik persoonlijk laten zien?” Toegeven van fouten is zo makkelijk nog niet, maar ik geloof dat bewustzijn, reflectie en transparantie verandering kunnen veroorzaken. Om het voortouw te nemen begin ik met eigen lessen na drie jaar in een leiderschapsrol, namelijk als leidinggevende binnen de zorg. Ik heb absoluut niet de arrogantie het kabinet de les te lezen, maar probeer wel kritisch te kijken naar mezelf en hoe het beter zou kunnen. Hopelijk leidt het tot herkenning.
Les 1. Niets is zo erg als iemand die al weet wat moet gebeuren
Drie jaar geleden begon ik als leidinggevende. Ik had een relevante opleiding en ervaring in adviserende rollen, dus waarom niet leidinggeven? Ter voorbereiding las ik een boek over ‘de eerste 90 dagen’. Daarbij sprak ik met managers en enkele bestuurders over wat ik zou kunnen verwachten, want ik wilde niet onvoorbereid zijn. Na 30 dagen in de praktijk had ik wel een beeld van wat allemaal nodig zou zijn aan verandering in de organisatie. Ik was voorbereid, ik had een plan en was er dus klaar voor. Alleen bleek ik de enige die de noodzaak voelde en erachter stond, waardoor weinig van de grond kwam.
Les 2. Stel mensen in staat mee te doen aan de verandering
Binnen de kortste keren nam het verzuim in het team toe, ook langdurig. Ik was blind voor de signalen en werd in beslag genomen door eigen enthousiasme, ambities en stippen op de horizon. Ik bleef plannen presenteren, maar in de praktijk veranderde niets. Als reactie lichtte ik het nogmaals toe met een nog strakkere presentatie. Nog steeds niets. Uiteindelijk nam een teamlid me apart en legde uit dat het team al druk genoeg was. Er was te lang een beroep gedaan op flexibiliteit, wat zich uitte in veel bereikbaarheids- en oproepdiensten en dus verzuim. Nog meer plannen maakten dus het werk alleen maar moeilijker. Pas toen we de praktische problemen aan hadden gepakt kwam er ruimte voor vernieuwing.
Les 3. Het lukt alleen als je oprecht luistert
Uit de noodzaak het team bij elkaar te houden ging ik voor het eerst echt luisteren naar wat werd gezegd. Hoe meer ik betrokken raakte bij individuen, hoe meer ik merkte dat helemaal geen sprake was van onwil. Er was gewoonweg al langere tijd te weinig aandacht geweest voor de basisbehoeften van het team: vertrouwen en veiligheid. Vanaf dat moment nam ik me voor het anders aan te pakken. Docenten en medestudenten bedrijfskunde hielden een spiegel voor. Hiermee werd ik – langzaamaan – steeds iets beter in begrijpen, reflecteren en haalbare interventies bedenken.
Les 4. Een open cultuur begint bij jezelf
De verandering bleef nodig, maar ik zag nu in elk geval in dat ik ook mezelf moest veranderen. Ik richt m’n energie sindsdien op het mogelijk maken van verandering. Ik besteed meer aandacht aan de mensen, emoties, drijfveren en behoeften. Als er iets in de weg zit weet ik nu dat luisteren veel beter werkt dan meteen oplossingen aandragen. In alles wat ik doe blijf ik veel dichterbij mezelf. Ik ben begonnen me kwetsbaar op te stellen, onder meer door fouten toe te geven. Problemen die ik eerder de moeite niet waard vond om te bespreken krijgen (veel) meer aandacht. De tevredenheid, energie en het vertrouwen zijn sindsdien enorm toegenomen, net als (positief) kritische feedback.
Les 5. Fouten maken mag, maar geef ze dan ook toe
Ik doe m’n werk elke dag met volle 100% inzet en met de beste intenties, maar ondanks dat gaat het natuurlijk nog steeds niet altijd goed. Het verschil met 3 jaar terug is dat ik dat durf toe te geven en we als team op fouten reflecteren en ervan leren. De teamdoelstellingen worden nog steeds ingegeven door de organisatie, maar de manier waarop bepaalt het team. Het tempo waarop we veranderen ben ik gaan aanpassen aan de mogelijkheden van het team. Resultaat is voor mij niet meer een van tevoren vastgesteld target, maar het op gang krijgen van een beweging en iedereen in staat stellen mee te doen. Zolang we de juiste kant op bewegen en iedereen meedoet zijn we immers het snelst.
Conclusie: goed leiderschap is een proces zonder eind
Persoonlijk heb ik een stapje gezet in een richting die zorgt voor meer vertrouwen en verandering. Met alle rapporten van commissies, denktanks en rechtszaken is ook voor het nieuwe/oude kabinet de opdracht duidelijk: Geen oude wijn in nieuwe zakken, maar een stevige verandering van het leiderschap. We hebben namelijk juist nu de kans om voor alle generaties na ons de samenleving beter in te richten. En ja, uiteindelijk is het aan de (stemmende) Nederlandse burger om te bepalen of ze de opdracht hebben begrepen, maar willen we alle crisissen het hoofd bieden dat kan dat nieuwe leiderschap zich maar beter snel tonen.
Geschreven door student Frank Overduin.
Meer leren over leiderschap? Bedrijfskunde Opleiding Utrecht biedt de module Leiderschap en Ondernemerschap aan. Kijk voor meer informatie over deze module of onze opleidingen op de website of neem contact met ons op.
- contact@bkou.nl
- 030-369 0 468
- 06-534 097 83
[1] https://www.ipsos.com/nl-nl/prinsjesdag-2021
[2] Rutte heeft ‘radicale’ ideeën voor nieuwe bestuurscultuur – https://www.bnr.nl/nieuws/politiek/10439405/rutte-heeft-radicale-ideeen-voor-nieuwe-bestuurscultuur