Arno Visser, Marketing Communication & Team Manager bij Dopharma BV, volgt de post-hbo-opleiding Bedrijfskunde. Voor de module Leiderschap & Teammanagement schreef hij het volgende essay over coachend leiderschap.
Wat hebben Erik ten Hag, Pep Guardiola én Sarina Wiegman met elkaar gemeen? Ze zijn alle drie managers van een voetbalteam. In het Engelse voetbal worden coaches ‘managers’ genoemd en wat mij betreft mogen omgekeerd managers in het bedrijfsleven wel wat meer coach zijn.
De manager in het voetbal en de manager in het bedrijfsleven zijn beide verantwoordelijk voor het teamresultaat. Wat hen bijgevolg niet louter een coach maakt, maar een leider als coach (Vroemen, 2017, p. 26).
Coachend leiderschap
Voor mij zijn er twee belangrijke gebeurtenissen die deze stelling ondersteunen en ervoor zorgen dat coachend leiderschap essentieel is voor iedere teamleider van vandaag én vooral morgen.
- De eerste is de recente pandemie. Deze is de katalysator geweest in het werken op afstand en nieuwe technologieën binnen teamprocessen. Gek genoeg zorgde dit juist meer voor een Tayloristische transactionele leiderschapsstijl en groeiende tegenstrijdige behoeften. Het legde namelijk een belangrijke tegenstelling bloot. Waar de één in het werken op afstand de heilige graal zag tot een goede ‘work life balance’, zag de ander het als het laatste stukje sociale contact dat wegviel (Yl/awoe, 2021, p. 109).
- De tweede gebeurtenis is in tegenstelling tot de pandemie wél voorspelbaar en volop gaande. De intrede van millennials (ook wel Gen Y genoemd) en Gen Z op de arbeidsmarkt. Uit recent onderzoek van Deloitte (Deloitte, 2023, p. 14) onder Gen Z en Millennials blijkt dat 73% van de Gen Z’ers en 69% van de Millenials ondersteuning en beleid op het gebied van geestelijke gezondheid zeer, of minstens, enigszins belangrijk vindt bij het overwegen van een potentiële werkgever.
Basisbehoeften voor leiderschap
Naar aanleiding van de behoeften en tegenstellingen die uit deze gebeurtenissen voortkomen, zou ik voor het coachend leiderschap (en leiderschap in het algemeen) van nu en de toekomst, ‘welzijn’ als vierde basisbehoefte willen toevoegen die mensen hebben op het werk (Wawoe, 2021, p. 195). Dit naast de bestaande drie basisbehoeften ‘groei’, ‘autonomie’ en ‘verbondenheid’.
Welzijn is voor iedereen verschillend en is dan ook niet te vatten in één gemene deler. Naast de bekende kwantitatieve operationele en financiële KPl’s en ROi, dienen er ook specifieke KPl’s en één duidelijke ROi vastgesteld te worden: een gelukkige werknemer.
Wil een manager de behoeften van verschillende generaties (X, Y en Z) samenbrengen, dan vraagt dit automatisch om op een transformationele manier zowel individueel als collectief te coachen op deze vier basisbehoeften. Oftewel: coachend leiderschap.
Hoe kom je tot het voldoen aan de vier basisbehoeften door middel van coachend leiderschap?
Teamwiel van Vroemen
Alles valt of staat met een goed fundament, anders bouw je een kaartenhuis op drijfzand. Om tot goed coachend leiderschap te komen ligt de focus in mijn optiek dan ook op de eerste twee stappen van teamwiel van Vroemen (Vroemen, 2017, p. 103).
Als eerste stap is het essentieel om duidelijk te maken wat het gezamenlijk doel is, wat het nut en de noodzaak is én dat iedereen ziet wat zijn of haar bijdrage is om dit doel te behalen. Of zoals Wawoo het noemt in zijn boek het ‘Corporate Brein’: de poolster (Yl/awoe, 2021, p. 156). Het gezamenlijk doel is bijvoorbeeld het overwinteren in de Champions League, waarbij de keeper de nul wil houden en de spits zoveel mogelijk wil scoren. Het teamdoel is voor allebei hetzelfde, maar de individuele belangen kunnen zeker verschillen (Vroemen, 2017, p. 104).
Als dit voor jezelf én je team duidelijk is, is de volgende stap werken aan het bewustzijn van de gedeelde verantwoordelijkheid, stap 2 in het Teamwiel (Vroemen, 2017, p. 105). Hierbij is het belangrijk dat ieder individu gecoacht wordt op zijn of haar taken binnen het groepsproces. Tweevoudig Europees kampioen vrouwenvoetbal Sarina Wiegman, verwoordt het heel mooi: ‘De kerntaak van de coach is iedere speelster haar taak goed uit te laten voeren ten opzichte van het team. Dat dit niet altijd lukt kan verschillende oorzaken hebben, waardoor het als coach het belangrijk is de mens achter de speelster te leren kennen en begrijpen’ (Sarina Wiegman gemist? Start met kijken op NPO Start, z.d., 20min38).
Coachend leiderschap
Het is als teammanager of teamleider in het bedrijfsleven, in tegenstelling tot een manager in de Premier League, echt niet nodig om het team naar een topteam te leiden. In de meeste gevallen gaat het om een volkstuinteam naar een taakteam te leiden en in enkele gevallen naar een zelfsturend team. De stap naar een topteam is zeer uitzonderlijk (Vroemen, 2017, p. 52). In alle gevallen is het echter wél van belang om bewust te zijn van het soort team je bouwt.
Het al dan niet slagen als leider valt of staat echter met open communicatie, respect voor verschillen, de flexibiliteit waarin het team, maar vooral het coachend leiderschap kan aanpassen aan de behoeften en het initiatief dat daarin genomen wordt.
In perspectief
Als slotakkoord wil ik voor iedere manager het begrip leiderschap in perspectief stellen. Net als voetbalcoaches, zijn wij als teammanagers en teamleiders net zo vervangbaar. Voor ons zijn er geweest en na ons zullen er nog zijn. Alle extraatjes, alle voordelen die we krijgen voor de rang of functie die we bekleden, zijn niet voor ons bedoeld. Ze zijn bedoeld voor de rol die we vervullen (Sinek, 2017, p. 85).
Ongeacht welke leiderschapsstijl je hanteert, blijf altijd nederig met de macht die het leiderschap met zich meebrengt.
-Arno Visser
Meer leren over Leiderschap en Teammanagement? De module is onderdeel van de opleiding Bedrijfskunde, de opleiding Bedrijfskunde in de Zorg de opleiding Technische Bedrijfskunde en de opleiding Projectmanagement. Samen met de module Persoonlijk Leiderschap & Ondernemerschap en de module Verandermanagement & Organisatiekunde vormt Leiderschap & Teammanagement de Leergang Leiderschap in Verandering. Bekijk de module of neem contact met ons op via contact@bkou.nl. We nemen zo snel mogelijk contact met je op om een adviesgesprek in te plannen. In dat gesprek kijken we of de opleiding bij je past en kun je al je vragen stellen. Je kunt ook rechtstreeks een adviesgesprek aanvragen.
Bibliografie
-4 op de 10 gen Z’s kampt met burn-outklachten door hoge werkdruk. (z.d.). Deloitte: Netherlands. https://www2.deloitte.com/nl/nl/pages/human-capital/articles/4-op-de-10-gen-zs-kampt-met-burn-outklachten-door-hoge-werkdruk.html
-Sarina Wiegman gemist? Start met kijken op NPO Start. (z.d.). [Video]. www.npostart.nl. https://www.npostart.nl/college-tour/31-08-2021/KN_ 1727089
-Sinek, S. (2017). Leaders eat last: Why Some Teams Pull Together and Others Don’t. Penguin. Vroemen, M. W. (2017). Handboek Teamcoaching: helpen zonder bemoeizucht.
-Wawoe, K. W. (2021). Het corporate brein: samenwerken na corona.
