De noodzaak van dynamisch leiderschap
De 21e eeuw wordt, vooral na de impactvolle coronacrisis, gekenmerkt door een snel veranderende wereld. Een wereld die daarmee vraagt om leiderschap dat dynamisch kan reageren op omstandigheden en uitdagingen die zich zowel binnen als buiten de organisatie voordoen. De houding en het gedrag van de teamleider is daarmee essentiëler dan ooit. Echter, welke houding en welk gedrag passen dan bij dit leiderschap? En hoe sluit je als teamleider aan op al deze omstandigheden?
Transactioneel leiderschap: sterk maar beperkt
Vroeger werden goede leiders gewaardeerd om hun autoriteit, besluitvaardigheid en het behalen van resultaten. Dit transactioneel leiderschap associeerde vaak kracht met goed leiderschap (Boom Management, 2023). Zelf ben ik als jonge leidinggevende geneigd om perfectie na te streven en daarin ook kracht uit te stralen. Echter, ik ben ook kritisch op deze stijl van leidinggeven. Wawoe wijst in zijn boek op de beperkingen van dit leiderschap, met name in dynamische werkomgevingen. Het kan leiden tot een gebrek aan betrokkenheid en innovatie binnen het team (Wawoe, 2021). De afgelopen jaren heb ik mogen leren dat kwetsbaarheid en transparantie hierover soms krachtiger kan zijn dan perfectie.
De kracht van kwetsbaarheid in leiderschap
Deze verschuiving is door de tijd heen ook zichtbaar geworden in de opvattingen over leiderschap. Brené Brown, een onderzoeker en auteur op het gebied van leiderschap en menselijke relaties, heeft geschreven over de kracht van kwetsbaarheid in leiderschap. In haar boek “Durf te leiden” benadrukt ze dat kwetsbaarheid geen teken van zwakte is, maar eerder een teken van moed en kracht. Het open zijn over eigen kwetsbaarheden en uitdagingen kan zorgen voor een sfeer van vertrouwen en de verbinding binnen een team versterken. Hierdoor ontstaat juist ruimte voor groei, innovatie en samenwerking (Brown, 2019).
Authenticiteit en teamontwikkeling
Vroemen sluit hierbij aan en beschrijft een teamleider als iemand die het team begeleidt in zijn ontwikkeling, met als doel het zo zelfstandig mogelijk te maken. Hij is daarbij gericht op collectieve processen, waarbij het van belang is het team niet te redden, maar het team juist te leiden tot ontwikkeling. Het richt zich daarbij op de inhoud, maar zeker ook op relaties binnen het team (Vroemen, 2020). Authenticiteit – door de Dikke Van Dale letterlijk vertaalt als ‘Echtheid’ – is daarbij in mijn optiek een onmisbare eigenschap (Dale, 2023). Het werken vanuit eigen waarden en het hebben van empathie voor de ervaringen, behoeften en uitdagingen van de teamleden zorgen voor betrokkenheid en emotionele verbinding met het team. Dit zal bijdragen aan een meer effectieve samenwerking en betere prestaties (Wawoe, 2021). Zelf open zijn over kwetsbaarheid en uitdagingen – zoals Brown beschrijft – zal naar mijn mening dan ook uitnodigend en aanmoedigend werken naar het team om dit ook te doen en zo te komen tot leren en ontwikkelen.
Hybride werken: de nieuwe realiteit
Een ander belangrijk thema waarbij verbinding letterlijk en figuurlijk centraal staat, is hybride werken. Sinds de coronacrisis speelt hybride werken een prominente rol, die de manier van werken binnen teams ingrijpend heeft veranderd. De teamleider van nu moet zich aanpassen aan deze nieuwe realiteit, waarbij het zorgen voor samenwerking en ontwikkeling van het team, als belangrijke taak van de teamleider, voor een nieuwe uitdaging heeft gezorgd. Het is van belang om een balans te vinden tussen autonomie en verbondenheid, waarbij ze teams aanmoedigen om zelfstandig te werken, terwijl ze toch een gevoel van gemeenschap en samenwerking behouden (Wawoe, 2021).
Generatieverschillen en leiderschap
De verschillende generaties die we in de hedendaagse praktijk tegenkomen is daarbij een ander belangrijk thema dat uitdagingen met zich meebrengt. De vergrijzing is momenteel een van de belangrijke generatietrends en vraagt daarmee om bijzondere aandacht van de teamleider, vooral in een tijd waarin hybride werken steeds meer de norm aan het worden is. “De groep boven de 45 wordt de komende 20 jaar groter dan de groep onder de 45 jaar. Ouderen leren trager en daar zal je met het inzetten van bijvoorbeeld technologie rekening mee moeten houden. We zullen moeten leren om zo te veranderen dat die grote 45+ groep daar ook meer energie van krijgt. Dat is een totaal andere manier van veranderen dan die van de afgelopen vijftig jaar,” aldus Bontekoning (Reekers, 2022). Tegelijkertijd kunnen de verschillende generaties ook worden gezien als een verrijking voor de organisatie. Generaties zijn updates van de bedrijfscultuur en kunnen de organisatie vernieuwen en verbeteren (Reekers, 2022).
Balans in leiderschap: kwetsbaarheid en kracht
Is een goede teamleider zijn in de 21ee eeuw dan alleen maar kwetsbaar durven zijn en zorgen voor verbinding en ontwikkeling binnen het team? Mijn antwoord daarop is kort en bondig: ‘Nee’. Goed leiderschap gaat ook over stevig staan als teamleider. Dit betekent het scheppen van orde en het geven van richting. Stevige leiders hebben een visie over essentiële thema’s en zijn gericht op zichtbare resultaten (Prinsen, 2020). Zij spreken zich uit en tonen stijlflexibiliteit, waarbij het aansluit op de omstandigheden, maar zich ook aanpast aan het niveau van taakvolwassenheid en het stadium van ontwikkeling waarin het team zich bevindt (Vroemen, 2020). Je weet als teamleider wanneer directief leiderschap nodig is en wanneer het gaat over het hanteren van een lange termijnvisie (Prinsen, 2020).
Conclusie: authentiek en moedig leiderschap
Al met al is het moderne leiderschap naar mijn mening een complexe combinatie van verschillende elementen, variërend van empathie en verbinding tot zorgen voor innovatie en ontwikkeling, en het geven van een duidelijke richting. En misschien wel het belangrijkste aspect daarin: het vinden van balans hierin. Is, in het huidige tijdperk van snelle veranderingen, de houding en het gedrag van de teamleider dus een belangrijke pijler voor het succes van het team en de organisatie? Mijn antwoord daarop is ook kort en bondig: ‘Ja!’. Durven te leiden gaat over authentiek leiderschap, vanuit het hart en vol moed (Brown, 2019).
-Angeline Bouwman
Bekijk de module of neem contact met ons op via contact@bkou.nl. We nemen zo snel mogelijk contact met je op om een adviesgesprek in te plannen. In dat gesprek kijken we of de opleiding bij je past en kun je al je vragen stellen. Je kunt ook rechtstreeks een adviesgesprek aanvragen.
