Jenny de Bever, webdeveloper bij Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, schreef dit essay voor de module Leiderschap & Teammanagement.
De teamleider van vandaag toont lef
Zelfsturende teams, resultaatverantwoordelijke teams en teamondernemerschap zijn al jaren niet meer weg te denken in organisaties. In deze teams wordt verantwoordelijkheid genomen voor het eigen functioneren en staat het presteren en leren van het team en de leden centraal. Teamleiders? Die zijn nergens meer voor nodig. Het team leidt zichzelf. Niets is echter minder waar. Van Amelsvoort c.s. (2007) geeft aan dat ook zelfsturende teams niet zonder teamleider kunnen. En Ben Tiggelaar (2022) gaat nog een stapje verder. De leidinggevende maakt volgens hem zelfs het verschil tussen een succesvol en minder succesvol team.
Is er dan een recept te vinden van de ideale teamleider? Helaas is dit niet het geval. Elk team heeft zijn eigen, unieke samenstelling. Dit maakt dat teamleiderschap altijd maatwerk is. Wat een teamleider in ieder geval moet tonen is LEF! Loslaten, Empathie en Flexibel zijn, zijn eigenschappen die onmisbaar zijn om in dit tijdperk teamleider te zijn.
(Liefdevol) Loslaten
De werkomstandigheden zijn de afgelopen jaren behoorlijk op z’n kop gezet. De coronacrisis gooide alle bestaande rituelen op het werk overhoop. Na een periode van onzekerheid, afwisselend in lockdown of weer voorzichtig naar het werk, ontstaat nu weer een andere werkelijkheid. Hybride werken, gedeeltelijk thuis en gedeeltelijk op het werk. Management by walking around? Als niet meer zichtbaar is of teamleden aan het werk zijn, moet een andere manier van controle gevonden worden. Focus op het wat en niet op het hoe (Kramer, 2020).
De teamleider zal liefdevol moeten loslaten. Liefdevol omdat het niet de bedoeling is helemaal niet meer naar het team om te kijken. De teamleider zal actief moeten polsen bij de teamleden of het goed gaat. Of er belemmeringen zijn waar ze tegenaan lopen. En of ze de hulp van de teamleider hierbij nodig hebben. Loslaten betekent vertrouwen geven. Teamleden het gevoel geven dat ze gehoord worden en dat zij de kern vormen van het team.
Empathie
Een teamleider moet naast vertrouwen ook veiligheid bieden. Alleen bij vertrouwen en veiligheid zal het team fouten durven maken. Door fouten te maken is het mogelijk nieuwe paden te bewandelen en te innoveren. In een steeds veranderende buitenwereld met veranderende omstandigheden is het van belang dat teamleden zich volop kunnen ontwikkelen. Een teamleider is oprecht geïnteresseerd in de teamleden, kent ze écht en weet het als er dingen spelen. Een teamlid zal pas optimaal kunnen presteren op het werk als het in balans is met thuis. De teamleider heeft hier oog voor.
Binnen het team moet er ruimte zijn voor diversiteit. Teamleden zijn nu eenmaal verschillend en die verschillen mogen er zijn. Sterker nog, die verschillen zorgen ervoor dat een team sterker wordt. In een team heb je een bovenstroom, dit zijn de afspraken en procedures. Maar in elk team is er ook een onderstroom. Datgene wat zich onder het oppervlak afspeelt. Soms zal die onderstroom positief zijn, maar ook niet zelden zullen kleine, en soms wat grotere, irritaties in de onderstroom aanwezig zijn. Een teamleider gebruikt de voelsprieten en observeert, registreert, geeft soms een zetje en doet soms niets.
Flexibel
De afgelopen twee jaar hebben we gezien dat de situatie van het een op het andere moment kan veranderen. Van 100% op kantoor naar 100% thuis deed een beroep op het improviseringsvermogen van de teamleider. Een teamleider moet flexibel kunnen omgaan met veranderende omstandigheden. Na de eerste paar weken van de coronacrisis waarin voornamelijk plek was voor een luisterend oor van de teamleider moest daarna richting worden gegeven. Er werd gekeken naar de teamleider door de teamleden. Welke nieuwe normen en waarden worden gehanteerd. Nieuwe afspraken moesten worden gemaakt, daarbij rekening houdend met ieders situatie thuis.
Een teamleider moet ook flexibel zijn in de rol die hij of zij aanneemt. Elk teamlid is verschillend en vraagt een andere benadering. Het ene teamlid gedijt als hij of zij wordt vrijgelaten, een ander heeft meer kaders en duidelijkheid nodig. Een teamleider staat tussen het management en het team in. Door het vuur gaan voor de teamleden maar de belangen van het bedrijf niet uit het oog verliezen.
Lef
Fijn als het allemaal goed loopt, maar soms gaat het toch minder goed. Dan komt het erop aan dat een teamleider lef toont en actief naar voren stapt. Als het team er zelf helemaal niet meer uitkomt, is het de teamleider die een helpende hand biedt. Een teamleider moet dus van veel markten thuis zijn. Maar een teamleider is ook gewoon een partner, moeder of vader en vooral ook mens. Balanceren blijft belangrijk.
Ook een teamleider mag fouten maken, hiervan leren en mag zich kwetsbaar opstellen door dit te delen met het team. Ook dit vraagt om lef. Goed gedrag doet goed volgen, een teamleider toont hiermee het gedrag dat hij of zij ook graag bij de teamleden ziet.
Een teamleider met lef is niet langer de aap op de rots die zichzelf op de borst slaat. Een teamleider met lef biedt ruimte aan de teamleden om te schitteren en uit te blinken in het werk. En een teamleider met lef lééft voor het team, verbindt en krijgt het voor elkaar dat het team meer is dan de optelsom van de afzonderlijke leden.
-Jenny de Bever
Meer leren over Leiderschap en Teammanagement? De module is onderdeel van de opleiding Bedrijfskunde, de opleiding Bedrijfskunde in de Zorg en de opleiding Technische Bedrijfskunde. Samen met de module Persoonlijk Leiderschap & Ondernemerschap en de module Verandermanagement & Organisatiekunde vormt Leiderschap & Teammanagement de Leergang Leiderschap in Verandering. Bekijk de module of neem contact met ons op via contact@bkou.nl. We nemen zo snel mogelijk contact met je op om een adviesgesprek in te plannen. In dat gesprek kijken we of de opleiding bij je past en kun je al je vragen stellen. Je kunt ook rechtstreeks een adviesgesprek aanvragen.
Literatuur
- Amelsvoort, P. van, Seinen, B., Kommers, H., & Scholtes, G. (2007). Zelfsturende teams. Ontwerpen, invoeren en begeleiden. Vlijmen, ST-Groep.
- Kramer, Jitske (2020). Werk heeft het gebouw verlaten. Anders samenwerken na de corona cultuurshock. Boom uitgevers Amsterdam.
- Tiggelaar, Ben (2022). We verwaarlozen onze teamleiders. Geraadpleegd op 10 april 2022, van https://www.nrc.nl/nieuws/2022/04/02/we-verwaarlozen-onze-teamleiders-a4106766
